Op 24 juni, de dag van Sint-Jan (Johannes de Doper), wordt in verschillende dorpen en steden in Nederland traditioneel de Sint-Janskermis gevierd. Het is een zomers feest dat teruggaat tot de Middeleeuwen en draait om samenkomen, plezier en natuurlijk kermis. Voor veel dorpen is het nog altijd hét hoogtepunt van de zomer, waarbij jong en oud samenkomt op het dorpsplein.
De oorsprong van Sint-Jan
De feestdag van Johannes de Doper viel precies rond de zomerzonnewende, de langste dag van het jaar. Al in heidense tijden vierde men rond 21 juni de zonnewende met vuren, zang en dans. Met de komst van het christendom werd deze traditie verweven met de heilige Johannes. Zo ontstond de Sint-Janskermis: een feest met een religieuze kern, maar vooral ook met veel gezelligheid en volksvermaak.
Kermis en volksfeest
In de meeste dorpen betekende Sint-Jan: kermis! Draaimolens, schietkramen, zoete lekkernijen en muziek zorgden voor dagenlang feestgedruis. De kermis was niet alleen vermaak, maar ook een sociaal hoogtepunt. Families kwamen bij elkaar, jongeren ontmoetten elkaar en handelaren brachten hun waren mee. Voor velen was het dé gelegenheid om nieuwe mensen te leren kennen of – zoals men vroeger zei – “verkering op te lopen”.
Vuren en rituelen
Een bijzonder element van de Sint-Jansviering waren de Sint-Jansvuren. Grote vuren werden ontstoken op heuvels en pleinen. Mensen sprongen soms over het vuur heen voor geluk of om kwade geesten te verjagen. Ook kruiden plukken rond Sint-Jan had een speciale betekenis: men geloofde dat de kruiden extra krachtig waren als ze op die dag werden verzameld.
Sint-Janskermis vandaag de dag
Tegenwoordig is de Sint-Janskermis in veel plaatsen vooral een gezellig dorpsfeest. In Brabant en Limburg leeft de traditie sterk: dorpen organiseren meerdaagse kermissen met muziek, optochten, processies en natuurlijk volop eten en drinken. Vaak is er een mis of processie ter ere van Johannes de Doper, gevolgd door een uitbundig feestprogramma.
In sommige dorpen is de kermis zelfs hét jaarlijkse hoogtepunt. Families plannen hun vakanties eromheen en oud-inwoners keren speciaal terug naar hun geboorteplaats om mee te vieren.
De sfeer van Sint-Jan
Wat de Sint-Janskermis zo bijzonder maakt, is de sfeer: warme zomerdagen, lange avonden en een dorp dat bruist van gezelligheid. De geur van poffertjes en oliebollen mengt zich met muziek van fanfares en coverbands. Kinderen genieten van draaimolens en botsauto’s, terwijl volwassenen elkaar treffen op het terras of bij de biertent. Het is een feest dat generaties verbindt en een gevoel van saamhorigheid oproept.
Waarom blijft Sint-Jan populair?
- Traditie: het is een feest met eeuwenoude wortels dat nog altijd herkenbaar is.
- Gezelligheid: een moment waarop families, vrienden en oud-dorpsgenoten elkaar ontmoeten.
- Zomergevoel: de lange dagen en warme avonden geven de kermis extra charme.
- Rituelen: van vuren tot processies, het feest heeft nog altijd symboliek.
Tips als je de Sint-Janskermis wilt meemaken
- Bezoek een Brabants of Limburgs dorp: hier leeft de traditie het sterkst.
- Neem de tijd: vaak duurt de kermis meerdere dagen, met elke dag andere activiteiten.
- Geniet van de sfeer: kijk niet alleen rond, maar proef de lekkernijen, luister naar de muziek en maak een praatje met locals.
- Zoek de oude rituelen op: sommige dorpen organiseren nog Sint-Jansvuren of processies.
De Sint-Janskermis is veel meer dan zomaar een dorpskermis. Het is een feest dat de overgang van de langste dag markeert, geworteld in oude rituelen en uitgegroeid tot een zomers hoogtepunt vol gezelligheid. Of je nu komt voor de draaimolen, de muziek of de saamhorigheid: de Sint-Janskermis laat zien hoe levend traditie kan blijven. En wie weet spring je nog eens over een Sint-Jansvuur voor een extra dosis geluk!
